گلوتامین فراوان ترین اسید آمینه غیر ضروری موجود در بدن آدمی است. این اسید آمینه در سطح و حجم گسترده ای در عضلات اسکلتی و در پلاسمای خون موجود بوده و وظایف متعددی از جمله انتقال نیتروژن بین ارگان ها، سم زدایی بدن، کمک به دفع آمونیاک از بدن، کمک به تشکیل و تولید RNA و DNA، تقویت سیستم ایمنی بدن را بر عهده داشته و در برخی موارد نیز به عنوان منبع سوخت وارد عمل شده و انرژی لازم برای انجام فعالیت های فیزیکی آدمی را تامین می کند.
این اسید آمینه به همان اندازه که موجب تقویت سیستم ایمنی در بدن می شود تاثیرات آنابولیکی نیز از خود نشان داده است. خوانندگان و ورزشکاران ایرانی معمولاً آنابولیک را با استروئیدها شناخته و با شنیدن واژه آنابولیک بی اختیار به یاد استروئیدها و داروهای ممنوعه در ورزش می افتند اما حقیقت این است که آنابولیک به موادی اعم از مجاز و یا غیر مجاز  اطلاق می شود که منجر به تشدید روند عضله سازی در بدن موجودات زنده می شود حال این مواد می توانند استروئید و غیر مجاز بوده و یا اسید آمینه و مجاز باشند.
پرداختن به تمرینات شدید و در برخی موارد  نیز استفاده از برخی استروئیدها که خواص آندروژنی قدرتمندی نیز دارند موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود. گلوتامین در بین ورزشکاران و در صنعت مکمل سازی نامی آشنا بوده و کمپانی های مکمل سازی نیز بیشتر بر خواص تقویت کنندگی سیستم ایمنی این ترکیب توجه نشان می دهند.
از دیگر خواص اسید آمینه گلوتامین که موجب شهرت و محبوبیت آن در بین ورزشکاران و حتی کمپانی های مکمل سازی شده است می توان به تاثیر مثبت آن در افزایش حجم سلول های عضلانی، تاثیر مثبت آن در احیای ذخایر تهی شده گلیکوژن، تسریع فرایند ریکاوری، کاهش دردهای عضلانی که معمولاً پس از انجام تمرینات شدید بدنی در عضلات حس می شود و در نهایت نیز به افزایش تحمل پذیری بدن و عضلات برای پذیرش فشار تمرین اشاره کرد.
مکانیسم عمل گلوتامین
عضلات اسکلتی منبع اصلی گلوتامین موجود در بدن بوده و در مواقع لزوم نیاز بدن به این اسید آمینه را بر طرف می کنند. این تئوری امروزه هنوز به قوت خود باقی است که حتی عضلات اسکلتی سهم عمده ای از گلوتامین موجود در پلاسمای خون را نیز تامین می کند.
این حقیقت نیز امروزه پذیرفته شده است که در شرایطی همانند بروز عارضه تمرین زدگی و یا در شرایطی که بدن با فشار تمرینات شدید بدنی درگیر است گلوتامین آزاد شده از عضلات اسکلتی برای تامین نیاز بدن به این ماده و این ترکیب کفایت نمی کند. به همین دلیل نیز در برخی منابع و در برخی موارد این اسید آمینه را جزو اسید آمینه های ضروری تقسیم بندی می کنند چرا که در شرایطی همچون موارد یاد شده بدن به تنهایی قادر به رفع نیاز خود به آن نیست.
در مورد عضلات اسکلتی که ممکن است برای خوانندگان ابهام برانگیز باشد باید اشاره کنیم که مراد از عضلات اسکلتی همان عضلاتی است که انقباض آنها ارادی بوده و تحت کنترل خود فرد قرار دارد. علاوه بر عضلات اسکلتی در بدن آدمی عضلات دیگری موسوم به عضلات صاف ی حلقوی نیز وجود دارند که انقباض آنها غیر ارادی بوده و تحت کنترل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک است. این قبیل عضلات حرکات روده ای، تنگ و گشاد شدن دیواره رگ ها و غیره را در بدن آدمی بر عهده دارند.
همانگونه که گفته شد در برخی موارد بدن به خودی خود قادر به برطرف کردن نیاز خود به اسید آمینه گلوتامین نبوده و نیاز به دریافت آن از طریق رژیم غذایی پیدا می کند. در این مرحله است که مکمل های غذایی ارزش و اهمیت پیدا می کنند.
علاوه بر ورزشکاران رشته های قدرتی و سرعتی که اصلی ترین مصرف کنندگان مکمل های حاوی این اسید آمینه هستند حتی مصرف و تجویز آن در مورد بیمارانی که از ناراحتی های گوارشی رنج می برند نیز معمول و موثر بوده است. علاوه بر این امروزه برای درمان بیماری ایدز نیز از مکمل های حاوی این اسید آمینه استفاده های موفقی صورت گرفته است. البته مراد از درمان به تاخیر انداختن مرگ این بیماران است و الا این بیماری کماکان غیر قابل درمان است.
زمانی که بدن را با فشار تمرینی سنگین درگیر می کنید گلوتامین موجود در پلاسمای خون آدمی به طرز محسوسی افت پیدا می کند. در شرایطی که بدن با عفونت نیز درگیر شود همین مسئله اتفاق افتاده و این در حالی است که افت محسوس گلوتامین موجود در پلاسما زمینه را برای بروز عفوت نیز مهیا می کند. در شرایطی که میزان گلوتامین موجود در خون آدمی افت پیدا کند اندام ها و ارگان هایی که برای عملکرد صحیح و طبیعی نیاز به دریافت مقادیر زیادی از اسید آمینه گلوتامین دارند نیز دچار بحران و مشکل می شوند. از جمله این اندام های می توان به کلیه ها که حفظ بالانس و حفظ تعادل اسیدی بدن را بر عهده دارند
 اشاره کرد. از دیگر ارگان هایی که نیاز به دریافت گلوتامین دارند می توان کبد را نام برد. کبد برای سنتز گلیکوژن و دیگر ترکیبات همانند آنتی اکسیدان ها، گلوتاتیون، تولید سلول های سیستم ایمنی و دیگر موارد نیاز به دریافت مقادیر کافی این اسید آمینه دارد. همچنین گفته می شود که میزان انباشته بودن ذخایر گلوتامین موجود در داخل عضلات با افزایش حجم عضلانی که مورد نظر و مطلوب ورزشکاران رشته پرورش اندام است ارتباط معنی داری داشته است.
تحقیقات چه می گویند؟
گفته می شود که یکی از دلایل بروز خستگی که در اثر پرداختن به تمرینات شدید بدنی رخ می دهد تهی شدن ذخایر گلوتامین موجود در سلول های عضلانی است. تحقیقات نشان داده است که هم تمرینات هوازی و هم تمرینات با وزنه منجر به تهی شدن ذخایر گلوتامین موجود در عضلات می شود. محققین عقیده دارند که مصرف در حدود 8 گرم گلوتامین به همراه مقادیری قند بلافاصله پس از اتمام تمرینات روزانه در احیای ذخایر گلوتامین به تحلیل رفته در بافت عضلاتی مفید واقع شده و از شدت خستگی فرد به خوبی کم می کند.
گفته می شود که دریافت آب کافی نیز در تسریع فرایند ریکاوری موثر واقع شده است. مصرف مکمل های حاوی گلوتامین مخصوصاً در وعده پس از تمرین در افزایش سطح این اسید آمینه در پلاسمای خون موثر بوده و موجب می شود تا ضعف سیستم ایمنی که در اثر افت میزان گلوتامین در خون به وجود می آید نیز برطرف شود.

تحقیقات همچنین نشان داده است که مصرف مکمل های حاوی گلوتامین در وعده پس از تمرین در بازسازی و در احیای ذخایر گلیکوژن موجود در عضلات که در اثر پرداختن به تمرینات شدید بدنی تهی می شود موثر واقع می شود. این در حالی است که بنا به توصیه محققین باید در وعده غذایی که پس از تمرین می خورید حتماً باید مقادیر کافی از پروتئین و قند نیز گنجانده شود.
تحقیقات زیادی در مورد تاثیر مصرف مکمل های حاوی گلوتامین در وعده غذایی پس از تمرین انجام شده و نتایج آنها نیز در منابع گوناگون منتشر شده است. گفته می شود که پرداختن به تمرینات شدید بدنی و همین طور هم پرداختن به تمرینات استقامتی همانند دوهای طولانی مدت زمینه را برای بروز عفونت های مختلف در بدن آماده و مهیا می کند. تحقیقات به این نتیجه رسیده است که مصرف مکمل های حاوی گلوتامین واقعی در مورد ورزشکاران قدرتی کار و استقامتی کار ابتلا این افراد به عفونت های مخنلف را در سطح گسترده ای مهار می کند. از جمله عفونت هایی،که سلامت ورزشکاران را تهدید می کند و در بین عموم ورزشکاران نیز شایع است می توان به سرما خوردگی و آنفلوآنزا اشاره کرد.
پرداختن به تمرینات شدید همچنین منجر به کاهش گلیکوژن موجود در عضلات شده و همین مسئله نیز موجب می شود تا روند طبیعی ریکاوری به تعویق افتاده و مدت زمان لازم برای رسیدن بدن به آمادگی پذیرش جلسه تمرینی دیگر افزایش یابد. این در حالی است که شما با مصرف گلوتامین کافی پس از اتمام تمرین روزانه می توانید با تقویت احیای سریع ذخایر گلیکوژن تهی شده در عضلات علاوه بر کوتاه کردن مدت زمان لازم برای ریکاوری شدن عضلات، سنتز پروتئین در بافت های عضلانی را نیز به خوبی تشدید کنید.
دز مصرف گلوتامین
محققین عقیده دارند که دز متوسط مصرف گلوتامین در حدود 3 الی 6 گرم در روز است که باید به همراه رژیم های غذایی سرشار از پروتئین مصرف شود. البته ورزشکارانی که با شدت های بسیار بالا تمرین کرده و یا ساعت های طولانی را به تمرین با وزنه اختصاص می دهند می توانند از این دز نیز فراتر بروند.
گفته می شود که برای مقابله با افت میزان گلوتامین موجود در پلاسمای خون مصرف 0.1 گرم گلوتامین به ازای هر کیلوگرم وزنه بدن کفایت می کند. مصرف گلوتامین بلافاصله پس از اتمام برنامه تمرینی در تسریع ریکاوری موثر است اما کمپانی های مکمل سازی مصرف آن در طول روز را نیز مفید فایده می دانند. آنها دز مصرف را در حدود 5 گرم پس از تمرین و 5 الی 10 گرم نیز در طول روز توصیه می کنند.
نتیجه
به گفته محققان روش مشخص و معینی برای تعیین میزان نیاز واقعی بدن به گلوتامین مصرفی در طول روز در دست نیست. همچنین گفته می شود که مصرف مکمل های حاوی این اسید آمینه نیز عوارض جانبی ناگواری را به دنبال نداشته است این در حالی است که تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر این ترکیب بر پیشرفت های ورزشی ورزشکاران رشته های مختلف مصرف آن را تایید کرده است.
بنابراین می توان گفت که مصرف مکمل های حاوی این ترکیب برای پیشرفت های ورزشی در برخی موارد الزامی به نظر می رسد اما این گفته هرگز به این معنی نیست که ندیده و نسنجیده به هر نوع مکملی که به نام گلوتامین عرضه می شود اعتماد کرده و از آن استقبال کنید. در انتخاب مکمل نیز همانند هر مورد دیگری که در زندگی انتخاب می کنید وسواس به خرج داده و به جز واقعیات به چیز دیگری اطمینان نکنید.


باعلم،عضله بسازیم.
 کلیه حقوق مادی و معنوی نزد وب سایت علم و عضله محفوظ میباشد.استفاده از مطالب این سایت تنها با ذکر منبع مجاز است.